Pages

Thursday 21 December 2017

#Know The #Real-Story on #vitamin-D and #Health

*15 FACTS ABOUT VITAMIN D*

Vitamin D prevents Osteoporosis,
Depression,
Prostate cancer,
Breast cancer
and even effects -
Dabetes & Obesity..

Vitamin D is perhaps the single most *underrated nutrient* in the world of nutrition. 


That's probably because it's free....
Your body makes it when sunlight touches your skin !!

Drug companies can't sell you sunlight, so there's no promotion of its health benefits..

The truth is, most people don't know the real story on 




*vitamin D and health.*
 So here's an overview taken from an interview between Mike Adams and *Dr.Michael Holick*.

◆ 1. Vitamin D is *produced by your skin* in response to exposure to ultraviolet radiation *from natural sunlight*. 

◆ 2. The healing rays of natural sunlight (that generate vitamin D in your skin) *cannot penetrate glass*. 
So you don't generate vitamin D when sitting in your car or home. 

◆ 3. It is nearly impossible to get adequate amounts of vitamin D from your diet. *Sunlight exposure is the only reliable way* to generate vitamin D in your own body. 

◆ 4. A person would have to drink *ten tall glasses* of vitamin D fortified milk each day just to get minimum levels of vitamin D into their diet. 

◆ 5. The further you live from the equator, the longer exposure you need to the sun in order to generate vitamin D. Canada, the UK and most U.S. States are far from the equator. 

◆ 6. People with dark skin pigmentation may need 20 - 30 times as much exposure to sunlight as fair-skinned people to generate the same amount of vitamin D. 
That's why prostate cancer is epidemic among black men -- it's a simple, but widespread, sunlight deficiency. 

◆ 7. Sufficient levels of vitamin D are *crucial for calcium absorption* in your intestines. Without sufficient vitamin D, your body cannot absorb calcium, rendering calcium supplements useless. 

◆ 8. Chronic vitamin D *deficiency cannot be reversed overnight*: it takes months of vitamin D supplementation and sunlight exposure to rebuild the body's bones and nervous system. 

◆ 9. Even weak *sunscreens (SPF=8) block* your body's ability to generate vitamin D by 95%. This is how sunscreen products actually cause disease -by creating a critical vitamin deficiency in the body. 

◆ 10. It is impossible to generate too much vitamin D in your body from sunlight exposure: your body will self-regulate and only generate what it needs. 

◆ 11. If it hurts to press firmly on your sternum(chest/breast bone), you may be suffering from chronic vitamin D deficiency right now. 

◆ 12. Vitamin D is "activated" in your body by your *kidneys and liver* before it can be used. 

◆ 13. Having kidney disease or liver damage can greatly impair your body's ability to activate circulating vitamin D. 

◆ 14. The sunscreen industry doesn't want you to know that your body actually needs sunlight exposure because that realization would mean lower sales of sunscreen products. 

◆ 15. Even though vitamin D is one of the *most powerful healing chemicals in your body*, your body makes it absolutely free. No prescription required. 

~ Other powerful *antioxidants* with this ability include the 
super fruits like Pomegranates (POM Wonderful juice), 
Acai, Blueberries, etc. 

~ Diseases and conditions cause by vitamin D deficiency:

● Osteoporosis is commonly caused by a lack of vitamin D, which greatly impairs calcium absorption. 

● Sufficient vitamin D prevents 
prostate cancer, 
breast cancer, 
ovarian cancer,
depression, 
colon cancer and
schizophrenia..

● "Rickets" is the name of a bone-wasting disease caused by vitamin D deficiency. 

● Vitamin D deficiency may *exacerbate* type 2 diabetes and impair insulin production in the pancreas.
 
● Obesity impairs vitamin D utilization in the body, meaning obese people *need twice* as much vitamin D. 

● Vitamin D is used around the world to treat *Psoriasis*(a chronic skin disease).
 
● Vitamin D deficiency can cause ~
schizophrenia. 

● Seasonal Affective Disorder is caused by a melatonin imbalance initiated by lack of exposure to sunlight. 

● Chronic vitamin D deficiency is often misdiagnosed as *fibromyalgia* because its symptoms are so similar: *muscle weakness, aches and pains*. 

● Your risk of developing serious diseases like diabetes and cancer is *reduced 50% - 80%*  through simple, sensible exposure to natural *sunlight 2-3 times each week*. 

● Infants who receive vitamin D supplementation (2000 units daily) have an *80% reduced risk* of developing *type 1 diabetes* over the next twenty years. 

  
ЁЯТе Shocking Vitamin D deficiency statistics:

¶ 32% of doctors and med school students are vitamin D deficient. 
¶ 40% of the U.S. population is vitamin D deficient. 
¶ 42% of African American women of childbearing age are deficient in vitamin D. 
¶ 48% of young girls (9-11 years old) are vitamin D deficient. 
¶ Up to 60% of all hospital patients are vitamin D deficient.
¶ 76% of pregnant mothers are severely vitamin D deficient, causing widespread vitamin D deficiencies in their unborn children, which predisposes them to type 1 diabetes, arthritis, multiple sclerosis and schizophrenia later in life. 81% of the children born to these mothers were deficient. 
¶ Up to 80% of nursing home patients are
vitamin D deficient❗❗

Great Information with No cost

Tuesday 19 December 2017

#рдж्рд░ौрдкрджी# рдХा рдПрдХ рдкрддि рдеा- #рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░#

рдХौрди рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдж्рд░ौрдкрджी рдХे рдкांрдЪ рдкрддि рдеे
*200 рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдЭूрда рдХा рдЦंрдбрди*
*рдж्рд░ौрдкрджी рдХा рдПрдХ рдкрддि рдеा- рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░*

рдж्рд░ौрдкрджी рдХा рдЕрд╕рд▓ी (рдЬрди्рдо рдХा) рдиाрдо рдХृрд╖्рдгा рдеा, рд╡ो рдЕрдЧ्рдиि рд╕े рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдИ рдеी рдФрд░ рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рдЬैрд╕े рд╣ी рд╕ांрд╡рд▓े рд░ंрдЧ рдХी рдеी рдЗрд╕рд▓िрдП рдХृрд╖्рдгा рдиाрдо рд░рдЦा рдЧрдпा рдеा! рдж्рд░ुрдкрдж рдирд░ेрд╢ рдХी рдмेрдЯी рд╣ोрдиे рд╕े рдж्рд░ौрдкрджी рдФрд░ рдкांрдЪाрд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рд╣ोрдиे рдХे рдЪрд▓рддी рдкांрдЪाрд▓ी рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиी рдЬाрддी рдеी!
рдЗрд╕ рд╕рдордп рдорд╣ाрднाрд░рдд-рдХाрд╡्рдп рдХा рдЬिрддрдиा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ै, рдЙрддрдиा рдЙрд╕рдХे рдоूрд▓ рдиिрдоाрд░्рдг рдХे рд╕рдордп рдирд╣ीं рдеा, рдЗрд╕ рддрде्рдп рд╕े рдЖрдЬрдХрд▓ рдХे рд╕рднी рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╕рд╣рдордд рд╣ैं. рдРрд╕ी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдпрд╣ рдоाрди рд▓ेрдиा рдЕрд╕ंрдЧрдд рди рд╣ोрдЧा рдХि рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп-рдЧ्рд░ंрде рдХी рдоूрд▓ рдХрдеा рдоें рдЕрдиेрдХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ुрдП рд╣ैं. рдпे рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХ्рдпों рд╣ुрдП, рдпрд╣ рд╣рдоाрд░े рд▓ेрдЦ рдХे рд╡िрд╖рдп рд╕े рдмाрд╣рд░ рдХी рдмाрдд рд╣ै. рдкрд░ рдЗрди рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиों рд╕े рдЖрд░्рдп-рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рд░ूрдк рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рд╣ुрдЖ рдпा рдоिрд▓рди, рдпрд╣ рдПрдХ рд╡िрдЪाрд░рдгीрдп рд╡िрд╖рдп рд╣ै. 
_рдЬрд░्рдорди рдХे рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЬाрдирдХाрд░ рдоैрдХ्рд╕ рдоूрд▓рд░ рдХो рдЬрдм рд╡िрд▓िрдпрдо рд╣ंрдЯрд░ рдХी рдХрдоेрдЯी рдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рд╡ैрджिрдХ рдзрд░्рдо рдХे рдЖрд░्рдп рдЧ्рд░ंрдеों рдХो рдмिрдЧाреЬрдиे рдХा рдЬिрдо्рдоा рд╕ौंрдкा рдЧрдпा рддो рдЙрд╕рдоे рдордиु рд╕्рдоृрддि, рд░ाрдоाрдпрдг, рд╡ेрдж рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХो рдмिрдЧाреЬ рдХрд░ рджिрдЦाрдиे рдХा рднी рдХाрдо рдХिрдпा рдЧрдпा। рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдк्рд░ेрд░рдгाрджाрдпी рдкाрдд्рд░ - рдЪрд░िрдд्рд░ों рдоें рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рдХрд░рдХे рдЙрд╕рдоे рдЭूрда рдХा рддреЬрдХा рд▓рдЧाрдХрд░ рдорд╣ाрдиाрдпрдХों рдХो рдЪрд░िрдд्рд░рд╣ीрди, рджुрд╢्рдЪрд░िрдд्рд░, рдЕрдзрд░्рдоी рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиा рдеा, рдЬिрд╕рд╕े рднाрд░рддीрдп рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдЕрдкрдиे рдЧ्рд░ंрдеो рдФрд░ рдорд╣ाрди рдкрд╡िрдд्рд░ рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХे рдк्рд░рддि рдШृрдгा рдФрд░ рдХ्рд░ोрдз рдХा рднाрд╡ рдЬाрдЧ рдЬाрдп рдФрд░ рдк्рд░ाрдЪीрди рдЖрд░्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕рдн्рдпрддा рдХो рдиिрдо्рди рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦрдиे рд▓рдЧें рдФрд░ рдлिрд░ рд╡ैрджिрдХ рдзрд░्рдо рд╕े рдЖрд╕्рдеा рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдп। рд▓ेрдХिрди рдЖрд░्рдп рдиाрдЧрд░िрдХो рдХे рдЕрдердХ рдк्рд░рдпाрд╕ рдХा рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै рдХि рдоूрд▓ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдЕрдз्рдпрдпрди рдмाрдж рд╕рдмрдХे рд╕ाрдордиे рдж्рд░ोрдкрджी рдХे рдкाँрдЪ рдкрддि рдХे рджुрд╖्рдк्рд░рдЪाрд░ рдХा рд╕рдк्рд░рдоाрдг рдЦрдг्рдбрди рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдж्рд░ोрдкрджी рдХे рдкрд╡िрдд्рд░ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХो рдмिрдЧाреЬрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдзрд░्рдоी, рдкाрдкी рд╡ो рддрдеाрдХрдеिрдд рдм्рд░ाрд╣्рдордг, рдкुрдЬाрд░ी, рдкुрд░ोрд╣िрдд рднी рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдЧ्рд░ंрде рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпे рдмिрдиा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬो рдХे рд╣рд░ рджुрд╖्рдк्рд░рдЪाрд░ рдФрд░ рд╖рдб्рдпंрдд्рд░рдХाрд░ी рдЪाрд▓, рдзोрдЦे рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рдзрд░्рдо рдХो рдЪोрдЯ рдкрд╣ुंрдЪाрдИ।_
*рдЕрдм рдз्рдпाрдирдкूрд░्рд╡рдХ рдкреЭें---*
*рд╡िрд╡ाрд╣ рдХा рд╡िрд╡ाрдж рдХ्рдпों рдкैрджा рд╣ुрдЖ рдеा:--*
(рез) рдЕрд░्рдЬुрди рдиे рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рд╕्рд╡рдпंрд╡рд░ рдоें рдЬीрддा рдеा। рдпрджि рдЙрд╕рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ो рдЬाрддा рддो рдХोрдИ рдкрд░ेрд╢ाрдиी рди рд╣ोрддी। рд╡рд╣ рддो рд╕्рд╡рдпंрд╡рд░ рдХी рдШोрд╖рдгा рдХे рдЕрдиुрд░ुрдк рд╣ी рд╣ोрддा।
(реи) рдкрд░рди्рддु рдЗрд╕ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдХुрди्рддी рдХрддрдИ рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рдеी।
(рей) рдЕрд░्рдЬुрди рдиे рднी рдЗрд╕ рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕े рдЗрди्рдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा। *"рдмреЬे рднाрдИ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЫोрдЯे рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ो рдЬाрдП рдпрд╣ рддो рдкाрдк рд╣ै। рдЕрдзрд░्рдо рд╣ै।
"* (рднрд╡ाрди् рдиिрд╡ेрд╢рдп рдк्рд░рдердоं)
рдоा рдоा рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдд्рд╡рдордзрд░्рдорднाрдЬंрдХृрдеा рди рдзрд░्рдоोsрдпрдорд╢िрд╖्рдЯः (резрепреж-рео)
(рек) рдХुрди्рддी рдоां рдеी। рдпрджि рдЕрд░्рдЬुрди рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рднी рд╣ो рдЬाрддा,рднीрдо рдХा рддो рдкрд╣рд▓े рд╣ी рд╣िрдбрдо्рдмा рд╕े (рд╣िрдбрдо्рдмा рдХी рд╣ी рдЪाрд╣рдиा рдХे рдХाрд░рдг) рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рддो рд╕ाрд░े рджेрд╢ рдоें рдпрд╣ рдмाрдд рд╕्рд╡рддः рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддी рдХि рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдоें рдРрд╕ा рдХोрдИ рджोрд╖ рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा।
(рел) рдЖрдк рд╕्рд╡рдпं рдиिрд░्рдгрдп рдХрд░ें рдХुрди्рддी рдХी рдЗрд╕ рд╕ोрдЪ рдоें рдХ्рдпा рднूрд▓ рд╣ै? рд╡рд╣ рдоाрддा рд╣ै, рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХा рд╣िрдд рдЙрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рдХौрди рд╕ोрдЪ рд╕рдХрддा рд╣ै? рдЗрд╕рд▓िрдП рдоाрддा рдХुрди्рддी рдЪाрд╣рддी рдеी рдФрд░ рд╕ाрд░े рдкाрдг्рдбрд╡ рднी рдпрд╣ी рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╡िрд╡ाрд╣ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рд╕े рд╣ो рдЬाрдП।
*рдк्рд░рд╢्рди:-рдХ्рдпा рдХोрдИ рдРрд╕ा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдж्рд░ौрдкрджी рдиे рдЕрдкрдиे рдХो рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдХी рдкрдд्рдиी рдХрд╣ा рд╣ो рдпा рдЕрдкрдиे рдХो рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХी рдкрдд्рдиी рдмрддाрдпा рд╣ो?*
*рдЙрдд्рддрд░:-*
*(1)* рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рдХीрдЪрдХ рдиे рдкрд░ेрд╢ाрди рдХрд░ рджिрдпा рддो рджुःрдЦी рдж्рд░ौрдкрджी рднीрдо рдХे рдкाрд╕ рдЖрдИ। рдЙрджाрд╕ рдеी। рднीрдо рдиे рдкूрдЫा рд╕рдм рдХुрд╢рд▓ рддो рд╣ै? рдж्рд░ौрдкрджी рдмोрд▓ी рдЬिрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдХा рдкрддि рд░ाрдЬा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рд╣ो рд╡рд╣ рдмिрдиा рд╢ोрдХ рдХे рд░рд╣े, рдпрд╣ рдХैрд╕े рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै?
рдЖрд╢ोрдЪ्рдпрдд्рд╡ं рдХुрддрд╕्рдпрд╕्рдп рдпрд╕्рдп рднрд░्рддा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ः ।
рдЬाрдирди् рд╕рд░्рд╡ाрдгि рджुःрдЦाрдиि рдХि рдоां рдд्рд╡ं рдкрд░िрдкृрдЪ्рдЫрд╕ि ।।-(рд╡िрд░ाрдЯ резрео/рез)

_рдж्рд░ौрдкрджी рд╕्рд╡рдпं рдХो рдХेрд╡рд▓ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХी рдкрдд्рдиि рдмрддा рд░рд╣ी рд╣ै।_

*(2)* рд╡рд╣ рднीрдо рд╕े рдХрд╣рддी рд╣ै- рдЬिрд╕рдХे рдмрд╣ुрдд рд╕े рднाрдИ, рд╢्рд╡рд╕ुрд░ рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рд╣ों,рдЬो рдЗрди рд╕рдмрд╕े рдШिрд░ी рд╣ो рддрдеा рд╕рдм рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдн्рдпुрджрдпрд╢ीрд▓ рд╣ो, рдРрд╕ी рд╕्рдеिрддि рдоें рдоेрд░े рд╕िрд╡ा рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдХौрди рд╕ी рд╕्рдд्рд░ी рджुःрдЦ рднोрдЧрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╡рд╢ рд╣ुрдИ рд╣ोрдЧी-


рдн्рд░ाрддृрднिः рд╢्рд╡рд╕ुрд░ैः рдкुрдд्рд░ैрд░्рдмрд╣ुрднिः рдкрд░िрд╡ाрд░िрддा ।
рдПрд╡ं рд╕ुрдоुрджिрддा рдиाрд░ी рдХा рдд्рд╡рди्рдпा рджुःрдЦिрддा рднрд╡ेрдд् ।।-(реиреж-резрей)


рдж्рд░ौрдкрджी рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣рддी рд╣ै рдЙрд╕рдХे рдмрд╣ुрдд рд╕े рднाрдИ рд╣ैं, рдмрд╣ुрдд рд╕े рд╢्рд╡рд╕ुрд░ рд╣ैं, рдмрд╣ुрдд рд╕े рдкुрдд्рд░ рднी рд╣ैं,рдлिрд░ рднी рд╡рд╣ рджुःрдЦी рд╣ै। рдпрджि рдмрд╣ुрдд рд╕े рдкрддि рд╣ोрддे рддो рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдпрд╣ी рдХрд╣рддी рдХि рдЬिрд╕рдХे рдкाँрдЪ-рдкाँрдЪ рдкрддि рд╣ैं, рд╡рд╣ рдоैं рджुःрдЦी рд╣ूँ,рдкрд░ рд╣ोрддे рддрдм рдиा ।
*(3)* рдФрд░ рдЬрдм рднीрдо рдиे рдж्рд░ौрдкрджी рдХो,рдХीрдЪрдХ рдХे рдХिрдпे рдХा рдлрд▓ рджेрдиे рдХी рдк्рд░рддिрдЬ्рдЮा рдХрд░ рд▓ी рдФрд░ рдХीрдЪрдХ рдХो рдоाрд░-рдоाрд░рдХрд░ рдоाँрд╕ рдХा рд▓ोрдереЬा рдмрдиा рджिрдпा рддрдм рдЕрди्рддिрдо рд╢्рд╡ाрд╕ рд▓ेрддे рдХीрдЪрдХ рдХो рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा рдеा, *"рдЬो рд╕ैрд░рди्рдз्рд░ी рдХे рд▓िрдП рдХрдг्рдЯрдХ рдеा,рдЬिрд╕рдиे рдоेрд░े рднाрдИ рдХी рдкрдд्рдиी рдХा рдЕрдкрд╣рд░рдг рдХрд░рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХी рдеी, рдЙрд╕ рджुрд╖्рдЯ рдХीрдЪрдХ рдХो рдоाрд░рдХрд░ рдЖрдЬ рдоैं рдЕрдиृрдг рд╣ो рдЬाрдКंрдЧा рдФрд░ рдоुрдЭे рдмреЬी рд╢ाрди्рддि рдоिрд▓ेрдЧी।"-*


рдЕрдж्рдпाрд╣рдордиृрдгो рднूрдд्рд╡ा рдн्рд░ाрддुрд░्рднाрд░्рдпाрдкрд╣ाрд░िрдгрдо् ।
рд╢ांрддि рд▓рдм्рдзाрд╕्рдоि рдкрд░рдоां рд╣рдд्рд╡ा рд╕ैрд░рди्рдз्рд░ीрдХрдг्рдЯрдХрдо् ।।-(рд╡िрд░ाрдЯ реиреи-ренреп)

рдЗрд╕ рдкрд░ рднी рдХोрдИ рднीрдо рдХो рдж्рд░ौрдкрджी рдХा рдкрддि рдХрд╣рддा рд╣ो рддो рдХ्рдпा рдХрд░ें? рдоाрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХी рд▓ाрдаी рддो рдкрдХреЬी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै, рдмोрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдХी рдЬीрдн рдХो рдХोрдИ рдХैрд╕े рдкрдХреЬ рд╕рдХрддा рд╣ै?

*(4)* рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рджांрд╡ рдкрд░ рд▓рдЧाрдХрд░ рд╣ाрд░ рдЬाрдиे рдкрд░ рдЬрдм рджुрд░्рдпोрдзрди рдиे рдЙрд╕े рд╕рднा рдоें рд▓ाрдиे рдХो рджूрдд рднेрдЬा рддो рдж्рд░ौрдкрджी рдиे рдЖрдиे рд╕े рдЗंрдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा। рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा рдЬрдм рд░ाрдЬा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдкрд╣рд▓े рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рдХो рджांрд╡ рдкрд░ рд▓рдЧाрдХрд░ рд╣ाрд░ рдЪुрдХा рдеा рддो рд╡рд╣ рд╣ाрд░ा рд╣ुрдЖ рдоुрдЭे рдХैрд╕े рджांрд╡ рдкрд░ рд▓рдЧा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдорд╣ाрдд्рдоा рд╡िрджुрд░ рдиे рднी рдпрд╣ рд╕рд╡ाрд▓ рднрд░ी рд╕рднा рдоें рдЙрдаाрдпा। *рдж्рд░ौрдкрджी рдиे рднी рд╕рднा рдоें рд▓рд▓рдХाрд░ рдХрд░ рдпрд╣ी рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫा рдеा -рдХ्рдпा рд░ाрдЬा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдкрд╣рд▓े рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╣ाрд░рдХрд░ рдоुрдЭे рджांрд╡ рдкрд░ рд▓рдЧा рд╕рдХрддा рдеा? рд╕рднा рдоें рд╕рди्рдиाрдЯा рдЫा рдЧрдпा।* рдХिрд╕ी рдХे рдкाрд╕ рдХोрдИ рдЙрдд्рддрд░ рдирд╣ीं рдеा। рддрдм рдХेрд╡рд▓ рднीрд╖्рдо рдиे рдЙрдд्рддрд░ рджेрдиे рдпा рд▓ीрдкा-рдкोрддी рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдХрд╣ा рдеा, *"рдЬो рдоाрд▓िрдХ рдирд╣ीं рд╡рд╣ рдкрд░ाрдпा рдзрди рджांрд╡ рдкрд░ рдирд╣ीं рд▓рдЧा рд╕рдХрддा рдкрд░рди्рддु рд╕्рдд्рд░ी рдХो рд╕рджा рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡ाрдоी рдХे рд╣ी рдЕрдзीрди рджेрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।

"-* рдЕрд╕्рд╡ाрдн्рдпрд╢рдХ्рддः рдкрдгिрддुं рдкрд░рд╕्рд╡ ।рд╕्рдд्рд░िрдпाрд╢्рдЪ рднрд░्рддुрд░рд╡рд╢рддां рд╕рдоीрдХ्рд╖्рдп ।-(реирежрен-рекрей)


*"рдаीрдХ рд╣ै рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдкрд╣рд▓े рд╣ाрд░ा рд╣ै рдкрд░ рд╣ै рддो рдж्рд░ौрдкрджी рдХा рдкрддि рдФрд░ рдкрддि рд╕рджा рдкрддि рд░рд╣рддा рд╣ै, рдкрдд्рдиी рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рд░рд╣рддा рд╣ै।"*
рдпाрдиि рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ाрд░े рдЬाрдиे рдХा рджрдмी рдЬुрдмाрди рдоें рднीрд╖्рдо рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдпрджि рдж्рд░ौрдкрджी рдкाँрдЪ рдХी рдкрдд्рдиी рд╣ोрддी рддो рд╡рд╣ ,рдмрдЬाрдп рдЪुрдк рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдкूрдЫрддी,рдЬрдм рдоैं рдкाँрдЪ рдХी рдкрдд्рдиी рдеी рддो рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХो рдоुрдЭे рд╣ाрд░рдиे рдХा рдХ्рдпा рдЕрдзिрдХाрд░ рдеा? рдж्рд░ौрдкрджी рди рдкूрдЫрддी рддो рд╡िрджुрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдаाрддे рдХि "рдкाँрдЪ рдХी рдкрдд्рдиि рдХो рдПрдХ рдкрддि рджाँрд╡ рдкрд░ рдХैрд╕े рд▓рдЧा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдпрд╣ рди्рдпाрдпрд╡िрд░ुрдж्рдз рд╣ै।"

_рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдж्рд░ौрдкрджी рдиे рдпा рд╡िрджुрд░ рдиे рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдаाрдпा рд╣ी рдирд╣ीं। рдпрджि рдж्рд░ौрдкрджी рдкाँрдЪों рдХी рдкрдд्рдиी рд╣ोрддी рддो рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдЙрдаाрддी।_
рдЗрд╕ीрд▓िрдП рднीрд╖्рдо рдиे рдХрд╣ा рдХि рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдиे рд╣ाрд░ा рд╣ै। рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдЗрд╕рдХा рдкрддि рд╣ै। рдЪाрд╣े рдкрд╣рд▓े рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рдХो рд╣ी рд╣ाрд░ा рд╣ो, рдкрд░ рд╣ै рддो рдЗрд╕рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рд╣ी। рдФрд░ рдиिрдпрдо рдмрддा рджिрдпा - рдЬो рдЬिрд╕рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рд╣ै рд╡рд╣ी рдЙрд╕े рдХिрд╕ी рдХो рджे рд╕рдХрддा рд╣ै,рдЬिрд╕рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рдирд╣ीं рдЙрд╕े рдирд╣ीं рджे рд╕рдХрддा।
*(5)* рдж्рд░ौрдкрджी рдХрд╣рддी рд╣ै- *"рдХौрд░рд╡ो ! рдоैं рдзрд░्рдорд░ाрдЬ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХी рдзрд░्рдордкрдд्рдиि рд╣ूं।рддрдеा рдЙрдирдХे рд╣ी рд╕рдоाрди рд╡рд░्рдг рд╡ाрд▓ी рд╣ू।рдЖрдк рдмрддाрд╡ें рдоैं рджाрд╕ी рд╣ूँ рдпा рдЕрджाрд╕ी?рдЖрдк рдЬैрд╕ा рдХрд╣ेंрдЧे,рдоैं рд╡ैрд╕ा рдХрд░ुंрдЧी।"-*

рддрдоिрдоांрдзрд░्рдорд░ाрдЬрд╕्рдп рднाрд░्рдпां рд╕рджृрд╢рд╡рд░्рдгрдиाрдо् ।
рдм्рд░ूрдд рджाрд╕ीрдорджाрд╕ीрдо् рд╡ा рддрдд् рдХрд░िрд╖्рдпाрдоि рдХौрд░рд╡ैः ।।-(ремреп-резрез-репрежрен)


рдж्рд░ौрдкрджी рдЕрдкрдиे рдХो рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХी рдкрдд्рдиी рдмрддा рд░рд╣ी рд╣ै।

(6)рдкाрдг्рдбрд╡ рд╡рдирд╡ाрд╕ рдоें рдеे рджुрд░्рдпोрдзрди рдХी рдмрд╣рди рдХा рдкрддि рд╕िंрдзुрд░ाрдЬ рдЬрдпрдж्рд░рде рдЙрд╕ рд╡рди рдоें рдЖ рдЧрдпा। рдЙрд╕рдиे рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдкूрдЫा -рддुрдо рдХुрд╢рд▓ рддो рд╣ो?рдж्рд░ौрдкрджी рдмोрд▓ी рд╕рдХुрд╢рд▓ рд╣ूं।рдоेрд░े рдкрддि рдХुрд░ु рдХुрд▓-рд░рдд्рди рдХुрди्рддीрдХुрдоाрд░ рд░ाрдЬा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рднी рд╕рдХुрд╢рд▓ рд╣ैं।рдоैं рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЪाрд░ों рднाрдИ рддрдеा рдЕрди्рдп рдЬिрди рд▓ोрдЧों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЖрдк рдкूрдЫрдиा рдЪाрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рднी рдХुрд╢рд▓ рд╕े рд╣ैं। рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ ! рдпрд╣ рдкрдЧ рдзोрдиे рдХा рдЬрд▓ рд╣ै। рдЗрд╕े рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ो।рдпрд╣ рдЖрд╕рди рд╣ै, рдпрд╣ाँ рд╡िрд░ाрдЬिрдП।-

рдХौрд░рд╡्рдпः рдХुрд╢рд▓ी рд░ाрдЬा рдХुрди्рддीрдкुрдд्рд░ो рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ः
рдЕрд╣ं рдЪ рдн्рд░ाрддाрд╢्рдЪाрд╕्рдп рдпांрд╢्рдЪा рди्рдпाрди् рдкрд░िрдкृрдЪ्рдЫрд╕ि ।-(резреи-реиремрен-резремрепрек)
рдж्рд░ौрдкрджी рднीрдо,рдЕрд░्рдЬुрди,рдирдХुрд▓,рд╕рд╣рджेрд╡ рдХो рдЕрдкрдиा рдкрддि рдирд╣ीं рдмрддाрддी,рдЙрди्рд╣ें рдкрддि рдХा рднाрдИ рдмрддाрддी рд╣ै।
рдФрд░ рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рддो рдпрд╣ рдПрдХрджрдо рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ी рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рдЬрдм рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХी рддрд░рдл рдЗрд╢ाрд░ा рдХрд░рдХे рд╡рд╣ рдЬрдпрдж्рд░рде рдХो рдмрддाрддी рд╣ै---

рдПрддं рдХुрд░ुрд╢्рд░ेрд╖्рдарддрдордо् рд╡рджрди्рддि рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ं рдзрд░्рдорд╕ुрддं рдкрддिं рдоे ।-(реиренреж-рен-резренрежрез)


"рдХुрд░ू рдХुрд▓ рдХे рдЗрди рд╢्рд░ेрд╖्рдарддрдо рдкुрд░ुрд╖ рдХो рд╣ी ,рдзрд░्рдордирди्рджрди рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпे рдоेрд░े рдкрддि рд╣ैं।"
рдХ्рдпा рдЕрдм рднी рд╕рди्рджेрд╣ рдХी рдЧुंрдЬाрдЗрд╢ рд╣ै рдХि рдж्рд░ौрдкрджी рдХा рдкрддि рдХौрди рдеा?
(7)рдХृрд╖्рдг рд╕ंрдзि рдХрд░ाрдиे рдЧрдП рдеे। рджुрд░्рдпोрдзрди рдХो рдзिрдХ्рдХाрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рдиे рд▓рдЧे"-- рджुрд░्рдпोрдзрди! рддेрд░े рд╕िрд╡ाрдп рдФрд░ рдРрд╕ा рдЕрдзрдо рдХौрди рд╣ै рдЬो рдмреЬे рднाрдИ рдХी рдкрдд्рдиी рдХो рд╕рднा рдоें рд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рд╡ैрд╕ा рдЕрдиुрдЪिрдд рдмрд░्рддाрд╡ рдХрд░े рдЬैрд╕ा рддूрдиे рдХिрдпा। -

рдХрд╢्рдЪाрди्рдпो рдн्рд░ाрддृрднाрд░्рдпां рд╡ै рд╡िрдк्рд░рдХрд░्рддुं рддрдеाрд░्рд╣рддि ।
рдЖрдиीрдп рдЪ рд╕рднां рд╡्рдпрдХ्рддं рдпрдеोрдХ्рддा рдж्рд░ौрдкрджीрдо् рдд्рд╡рдпा ।।-(реирео-рео-реирейреореи)

рдХृрд╖्рдг рднी рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рджुрд░्рдпोрдзрди рдХे рдмреЬे рднाрдИ рдХी рдкрдд्рдиी рдоाрдирддे рд╣ैं...
рдЕрдм рд╕рдд्рдп рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ें рдФрд░ рдж्рд░ौрдкрджी рдХे рдкрд╡िрдд्рд░ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░ें। 
рдЕрдЪ्рдЫा, рдЕрдм рдХुंрддी рдХी ‘рдкांрдЪों рднाрдИ рдмांрдЯ рдЦाрдУ’ рд╡ाрд▓ी рдмाрдд рдХो рд▓ीрдЬिрдП. рд╣рдоाрд░े рд╡िрдЪाрд░ рдоें рдХुंрддी рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдпे рд╢рдм्рдж рдХрднी рдирд╣ीं рдиिрдХрд▓े. рдпрджि рдХुंрддी рдиे рдРрд╕ा рдХрд╣ा рд╣ोрддा, рддो рдзृрд╖्рдЯрдж्рдпुрдо्рди рдХो рдЗрд╕рдХा рдкрддा рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ोрддा, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдЫिрдкрдХрд░ рдЕрд░्рдЬुрди рдФрд░ рдж्рд░ौрдкрджी рдХे рдкीрдЫे рдЧрдпा рдеा рдФрд░ рднाрд░्рдЧрд╡ рдХुрдо्рднрдХाрд░ рдХे рдпрд╣ां рдкрд╣ुंрдЪрдиे рдкрд░ рдкांрдбрд╡ों, рдХुंрддी рдПрд╡ं рдж्рд░ौрджрдкी рдоें рдЬो рдХुрдЫ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рд╣ुрдЖ, рд╡рд╣ рд╕рдм рд╕ुрдирддा рд░рд╣ा рдеा. рдЙрд╕рдиे рд╡рд╣ां рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдмाрддें рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХो рдЬाрдХрд░ рдмрддрд▓ाрдпी рдеीं.
рдзृрд╖्рдЯрдж्рдпुрдо्рди рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдЬрдм рднीрдо рдФрд░ рдЕрд░्рдЬुрди рдж्рд░ौрджрдкी рдХे рд╕ाрде рдХुрдо्рднрдХाрд░ рдХे рдШрд░ рдоें рдШुрд╕े, рддрдм рдХुंрддी рдЕрди्рдп рддीрди рдкांрдбрд╡ों рдХे рд╕ाрде рд╡рд╣ां рдмैрдаी рдеी.

рддрд╕्рдпाрд╕्рддрддрд╕्рддाрд╡рд╡рднिрд╡ाрдж्рдп рдкाрджा-
рд╡ुрдХ्рддा рдЪ рдХृрд╖्рдгा рдд्рд╡рднिрд╡ाрджрдпेрддि।
рд╕्рдеिрддां рдЪ рддрдд्рд░ैрд╡ рдиिрд╡ेрдж्рдп рдХृрд╖्рдгां
рднिрдХ्рд╖ाрдк्рд░рдЪाрд░ाрдп рдЧрддा рдирд░ाрдЧ्рд░рдпाः।।

рдЕрд░्рдеाрдд рднीрдо рдФрд░ рдЕрд░्рдЬुрди рджोрдиों рдиे рдХुंрддी рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рдХे рдж्рд░ौрдкрджी рд╕े рдХुंрддी рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा. рдлिрд░ рдж्рд░ौрджрдкी рдХो рдХुंрддी рдХे рдкाрд╕ рдЫोрдб़рдХрд░ рд╡े рд╕рдм рдирд░рд╢्рд░ेрд╖्рда рднिрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдиिрдХрд▓ рдЧрдпे.

рдЗрд╕ рд╕्рдерд▓ рдкрд░ рди рддो рдж्рд░ौрдкрджी рднिрдХ्рд╖ा рдХी рдХोрдИ рдмाрдд рд╣ी рдХрд╣ी рдЧрдпी рд╣ै рдФрд░ рди рдХुंрддी рдХा рдпрд╣ рдХрдерди рд╣ै рдХि рдкांрдЪों рднाрдИ рдЗрд╕े рднोрдЧो. рдпрджि рдРрд╕ी рдмाрдд рдХрд╣ी рдЧрдпी рд╣ोрддी, рддो рдзृрд╖्рдЯрдж्рдпुрдо्рди рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХो рдЕрд╡рд╢्рдп рд╕ुрдиाрддा, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕рдиे рдХुрдо्рднрдХाрд░ рдХे рдШрд░ рд╣ुрдИ рдкांрдбрд╡ों рдХी рд░рдд्рддी-рд░рдд्рддी рднрд░ рдмाрдд рдХा рдж्рд░ुрдкрдж рдХे рд╕ाрдордиे рдиिрд╡ेрджрди рдХिрдпा рд╣ै. рд╡े рд╕рдм рдмाрддें рдЖрджिрдкрд░्рд╡ рдХे 195 рд╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ैं.

рд╣рдоाрд░ी рд╕рдордЭ рдоें рдзृрд╖्рдЯрдж्рдпुрдо्рди рдХा рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдХрдерди рдж्рд░ौрдкрджी рдХी рдкांрдЪ рдкрддि рд╡ाрд▓ी рдмाрдд рдХी рдЬрдб़ рд╣ी рдХाрдЯ рджेрддा рд╣ै. рдпрд╣ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╕्рдХрд░्рдд्рддा рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдоाрдд्рд░ рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै.

рдж्рд░ौрдкрджी рдХा рдЬрдм рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ो рдЧрдпा, рддो рд╡рд╣ рд░ेрд╢рдоी рд╡рд╕्рд░ рдкрд╣рдиे рдХुрдП рдХुंрддी рдХे рд╕ाрдордиे рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рдХे рдирдо्рд░ рднाрд╡ рд╕े рд╣ाрде рдмांрдзрдХрд░ рдЦрдб़ी рд╣ो рдЧрдпी. рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХुंрддी рдиे рдЙрд╕े рдЬो рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджिрдпा, рд╡рд╣ рдордирди рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ै-

рд░ूрдкрд▓рдХ्рд╖рдгрд╕ंрдкрди्рдиां рд╢ीрд▓ाрдЪाрд░ рд░рд╕рдорди्рд╡िрддाрдо्।
рдж्рд░ौрдкрджीрдорд╡рдж्рдд рдк्рд░ेрдо्рдгा рдкृрдеा।।
рд╢ीрд░्рд╡рдЪрдиैः рд╕्рдиुрд╖ाрдо्।। 

рдЬीрд╡рд╕ूрд░्рд╡ोрд░рд╕ूрд░्рднрдж्рд░े рдмрд╣ुрд╕ौрдЦ्рдпрд╕рдорди्рд╡िрддा।
рд╕ुрднрдЧाрднोрдЧрд╕рдо्рдкрди्рдиा рдпрдЬ्рдЮрдкрдд्рдиी рдкрддिрд╡्рд░рддा।।

рд░ूрдк рд▓рдХ्рд╖рдг-рд╕рдо्рдкрди्рдиा, рд╢ीрд▓ рдФрд░ рдЖрдЪाрд░ рд╡ाрд▓ी рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рдк्рд░ेрдордкूрд░्рд╡рдХ рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджेрддी рд╣ुрдИ рдХुंрддी рдХрд╣рддी рд╣ै рдХि рднрдж्рд░, рддुрдо рд╡ीрд░рдк्рд░рд╕рд╡िрдиी, рдкрддिрд╡्рд░рддा рдФрд░ рдпрдЬ्рдЮрдкрдд्рдиी рдмрдиो.

рдпрд╣ां рдкрддिрд╡्рд░рддा рдФрд░ рдпрдЬ्рдЮрдкрдд्рдиी рджो рд╢рдм्рдж рдз्рдпाрди рджेрдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ैं. рдПрдХ рдкрддि рд╣ी рдЬिрд╕рдХा рд╡्рд░рдд рд╣ै, рдЙрд╕े рдкрддिрд╡्рд░рддा рдФрд░ рдПрдХ рдкрддि рдХे рд╕ाрде рдЬो рдпрдЬ्рдЮ рдоें рднाрдЧ рд▓ेрддी рд╣ै, рдЙрд╕े рдпрдЬ्рдЮрдкрдд्рдиी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै. рдХ्рдпा рдж्рд░ौрдкрджी рдкांрдЪ рдкрддि рд╡ाрд▓ी рд╣ोрдХрд░ рдЗрди рджोрдиों рд╡िрд╢ेрд╖рдгों рдХी рдЕрдзिрдХाрд░िрдгी рдмрди рд╕рдХрддी рд╣ै?

рдкांрдЪ рдкрддिрдпों рд╡ाрд▓ी рдХрдеा рдмाрдж рдоें рдЬोрдб़ी рдЧрдпी рд╣ै, рдЗрд╕рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдв़िрдпा рдк्рд░рдоाрдг рд╡िрд░ाрдЯрдкрд░्рд╡ рдоें рдоिрд▓рддा рд╣ै. рднीрдо рдХीрдЪрдХ рдХा рд╡рдз рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдХрд╣рддा рд╣ै-

рдЕрдж्рдпाрд╣рдордиृрдгो рднूрдд्рд╡ा рдн्рд░ाрддुрд░्рднाрд░्рдпाрдкрд╣ाрд░िрдгрдо्।
рд╢ांрддिं рд▓рдм्рдзाрд╕्рдоि рдкрд░рдоां рд╣рдд्рд╡ा рд╕ैрд░рди्рдз्рд░िрдХрдг्рдЯрдХрдо्।।

рдЕрд░्рдеाрдд рдЖрдЬ рдоैं рдХीрдЪрдХ рдХो рдоाрд░рдХрд░ рдЕрдкрдиे рднाрдИ рдХी рдкрдд्рдиी рдХे рдЛрдг рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा.

рдпрд╣ां рднी рднीрдо рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рдЕрдкрдиी рднाрд░्рдпा рдирд╣ीं рдХрд╣рддा. рд╡рд╣ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рднाрдИ (рдЕрд░्рдЬुрди) рдХी рднाрд░्рдпा рдХрд╣рддा рд╣ै.

рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдКрдкрд░ рд▓िрдЦे рдЙрдж्рдзрд░рдгों рд╕े рд╣рдо рддो рдЗрд╕ी рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рдкрд░ рдкрд╣ुंрдЪे рд╣ैं рдХि рдж्рд░ौрдкрджी рдХे рдкांрдЪ рдкрддि рд╡ाрд▓ी рдХрдеा рдмाрдж рдоें рдХिрд╕ी рдиे рдЬोрдб़ी рд╣ै. рдЙрд╕рдХे рдЬोрдб़рдиे рдоें рдХुрдЫ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд░рд╣ा рд╣ो, рдкрд░ рд╡рд╣ рд╣рдоें рдЖрд░्рдп-рдорд░्рдпाрджा рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рдирд╣ीं рдЬाрди рдкрдб़рддी.

рд╕ाрднाрд░

Monday 18 December 2017

#рднाрд░рдд рдХे #рдк्рд░рд╕िрдж्рдз 20 #рд╣рдиुрдоाрди-рдоंрджिрд░#

●●реР●●
■■ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз 20  рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ :::-----
рдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдоें рдЖрдк рд╕рдм рднाрд░рдд рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें рд╕्рдеिрдд 20  рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ों рдХी рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдХाрд░ी рдкाрдПंрдЧे। рдЗрдирдоे рд╕े рд╣рд░ рдоंрджिрд░ рдХी рдЕрдкрдиी рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд╣ै рдХोрдИ рдоंрджीрд░ рдЕрдкрдиी рдк्рд░ाрдЪीрдирддा рдХी рд▓िрдпे рдлेрдорд╕ рд╣ै рддो рдХोрдИ рдоंрджीрд░ рдЕрдкрдиी рднрд╡्рдпрддा рдХे рд▓िрдП। рдЬрдмрдХि рдХрдИ рдоंрджिрд░ рдЕрдкрдиी рдЕрдиोрдЦी рд╣рдиुрдоाрди рдоूрд░्рдд्рддिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЬैрд╕े рдХी рдЗрд▓ाрд╣рдмाрдж рдХा рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджीрд░ рдЬрд╣ां рдХी рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдХी рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рд▓ेрдЯे рд╣ुрдП рд╣рдиूрдоाрди рдЬी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рд╣ै। рдЬрдмрдХि рдЗंрджौрд░ рдХे рдЙрд▓рдЯे рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рдоें рднाрд░рдд рдХि рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдЙрд▓рдЯे рд╣рдиुрдоाрди рдХि рдк्рд░рддिрдоा рд╣ैं। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд░рддрдирдкुрд░ рдХे рдЧिрд░िрдЬाрдмंрдз рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рдоें рд╕्рдд्рд░ी рд░ुрдк рдоें рд╣рдиुрдоाрди рдк्рд░рддिрдоा рд╣ै। рдЗрди рд╕рдмрд╕े рдЕрд▓рдЧ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдЬाрдордирдЧрд░ рдХे рдмाрд▓ рд╣рдиूрдоाрди рдоंрджीрд░ рдХा рдиाрдо рдПрдХ рдЕрдиोрдЦे рд░िрдХॉрд░्рдб реШे рдХाрд░рдг рдЧिрдиीреЫ рдмुрдХ рдСреЮ рд╡рд░्рд▓्рдб рд░िрдХॉрд░्рдб рдоें рджрд░्рдЬ рд╣ै।
рдЖрдИрдпे рдЬाрдиे ::---
■1. рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢) -
рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдХिрд▓े рд╕े рд╕рдЯा рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рд▓ेрдЯे рд╣ुрдП рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рдЫोрдЯा рдХिрди्рддु рдк्рд░ाрдЪीрди рдоंрджिрд░ рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрдд्рддрд░  рднाрд░рдд рдХा рдХेрд╡рд▓ рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдоंрджिрд░ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рд▓ेрдЯी рд╣ुрдИ рдоुрдж्рд░ा рдоें рд╣ैं। рдпрд╣ां рдкрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдк्рд░рддिрдоा 20 рдлीрдЯ рд▓рдо्рдмी рд╣ै। рдЬрдм рд╡рд░्рд╖ा рдХे рджिрдиों рдоें рдмाрдв़ рдЖрддी рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рд╕ाрд░ा рд╕्рдеाрди рдЬрд▓рдордЧ्рди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рддрдм рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдЗрд╕ рдоूрд░्рддि рдХो рдХрд╣ीं рдУрд░ рд▓े рдЬाрдХрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╕рдордп рдЖрдиे рдкрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рддिрдоा рдХो рдкुрди: рдпрд╣ीं рд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
■2. рд╣рдиुрдоाрдирдЧрдв़ी, рдЕрдпोрдз्рдпा -
рдзрд░्рдо рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрдпोрдз्рдпा рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХी рдЬрди्рдорд╕्рдерд▓ी рд╣ै। рдпрд╣ां рдХा рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢्рд░ीрд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рд╣рдиुрдоाрдирдЧрдв़ी рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рд░ाрдЬрдж्рд╡ाрд░ рдХे рд╕ाрдордиे рдКंрдЪे рдЯीрд▓े рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдЗрд╕рдоें 60 рд╕ीрдвिреЯां рдЪрдврдйे рдХे рдмाрдж рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдоंрджिрд░ рдЖрддा рд╣ै।
рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдХाрдлी рдмрдб़ा рд╣ै। рдоंрджिрд░ рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдиिрд╡ाрд╕ рдпोрдЧ्рдп рд╕्рдеाрди рдмрдиे рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рд╕ाрдзु-рд╕ंрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं। рд╣рдиुрдоाрдирдЧрдв़ी рдХे рджрдХ्рд╖िрдг рдоें рд╕ुрдЧ्рд░ीрд╡ рдЯीрд▓ा рд╡ рдЕंрдЧрдж рдЯीрд▓ा рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рд╣ैं। рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд▓рдЧрднрдЧ 300 рд╕ाрд▓ рдкрд╣рд▓े рд╕्рд╡ाрдоी рдЕрднрдпा рд░ाрдорджाрд╕ рдЬी рдиे рдХी рдеी।

■3. рд╕ाрд▓ाрд╕рд░ рдмाрд▓ाрдЬी рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рд╕ाрд▓ाрд╕рд░ (рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди) -
рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХा рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рдЪूрд░ू рдЬिрд▓े рдоें рд╣ै। рдЧांрд╡ рдХा рдиाрдо рд╕ाрд▓ाрд╕рд░ рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕ाрд▓ाрд╕рд░ рд╡ाрд▓े рдмाрд▓ाрдЬी рдХे рдиाрдо рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдпрд╣ рдк्рд░рддिрдоा рджाрдб़ी рд╡ рдоूंрдЫ рд╕े рд╕ुрд╢ोрднिрдд рд╣ै। рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдмрдб़ा рд╣ै। рдЪाрд░ों рдУрд░ рдпाрдд्рд░िрдпों рдХे рдард╣рд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдзрд░्рдорд╢ाрд▓ाрдПं рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рджूрд░-рджूрд░ рд╕े рд╢्рд░рдж्рдзाрд▓ु рдпрд╣ां рдЕрдкрдиी рдордиोрдХाрдордиाрдПं рд▓ेрдХрд░ рдЖрддे рд╣ैं рдФрд░ рдордирдЪाрд╣ा рд╡рд░рджाрди рдкाрддे рд╣ैं।
рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╢्рд░ी рдоोрд╣рдирджाрд╕рдЬी рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдЧाрдз рд╢्рд░рдж्рдзा рд░рдЦрддे рдеे। рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдпрд╣ рдк्рд░рддिрдоा рдПрдХ рдХिрд╕ाрди рдХो рдЬрдоीрди рдЬोрддрддे рд╕рдордп рдоिрд▓ी рдеी, рдЬिрд╕े рд╕ाрд▓ाрд╕рд░ рдоें рд╕ोрдиे рдХे рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рднाрдж्рд░рдкрдж, рдЖрд╢्рд╡िрди, рдЪैрдд्рд░ рдПрд╡ं рд╡ैрд╢ाрдЦ рдХी рдкूрд░्рдгिрдоा рдХे рджिрди рд╡िрд╢ाрд▓ рдоेрд▓ा рд▓рдЧрддा рд╣ै।
■4. рд╣рдиुрдоाрди рдзाрд░ा, рдЪिрдд्рд░рдХूрдЯ, (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢) :--
рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╕ीрддाрдкुрд░ рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдХे рд╕рдоीрдк рдпрд╣ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рд╕ीрддाрдкुрд░ рд╕े рд╣рдиुрдоाрди рдзाрд░ा рдХी рджूрд░ी рддीрди рдоीрд▓ рд╣ै। рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рдкрд░्рд╡рддрдоाрд▓ा рдХे рдордз्рдпрднाрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдкрд╣ाрдб़ рдХे рд╕рд╣ाрд░े рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдПрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рдоूрд░्рддि рдХे рдаीрдХ рд╕िрд░ рдкрд░ рджो рдЬрд▓ рдХे рдХुंрдб рд╣ैं, рдЬो рд╣рдоेрд╢ा рдЬрд▓ рд╕े рднрд░े рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдоें рд╕े рдиिрд░ंрддрд░ рдкाрдиी рдмрд╣рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдзाрд░ा рдХा рдЬрд▓ рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХो рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рдмрд╣рддा рд╣ै।рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЗрд╕े рд╣рдиुрдоाрди рдзाрд░ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।рдзाрд░ा рдХा рдЬрд▓ рдкрд╣ाрдб़ рдоें рд╣ी рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕े рд▓ोрдЧ рдк्рд░рднाрддी рдирджी рдпा рдкाрддाрд▓рдЧंрдЧा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╕्рдеाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдПрдХ рдХрдеा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै - 
рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рдЕрдпोрдз्рдпा рдоें рд░ाрдЬ्рдпाрднिрд╖ेрдХ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдПрдХ рджिрди рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдиे рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪंрдж्рд░ рд╕े рдХрд╣ा- рд╣े рднрдЧрд╡рди। рдоुрдЭे рдХोрдИ рдРрд╕ा рд╕्рдеाрди рдмрддрд▓ाрдЗрдП, рдЬрд╣ां рд▓ंрдХा рджрд╣рди рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рдоेрд░े рд╢рд░ीрд░ рдХा рддाрдк рдоिрдЯ рд╕рдХे। рддрдм рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдиे рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХो рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рдмрддाрдпा।
■5. рд╢्рд░ी рд╕ंрдХрдЯрдоोрдЪрди рдоंрджिрд░, рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी , (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢) -
рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рд╢рд╣рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╕ा рд╡рди рд╣ै। рдпрд╣ां рдХा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдПрдХांрдд, рд╢ांрдд рдПрд╡ं рдЙрдкाрд╕рдХों рдХे рд▓िрдП рджिрд╡्рдп рд╕ाрдзрдиा рд╕्рдерд▓ी рдХे рдпोрдЧ्рдп рд╣ै। рдоंрджिрд░ рдХे рдк्рд░ांрдЧрдг рдоें рд╢्рд░ीрд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рджिрд╡्рдп рдк्рд░рддिрдоा рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рд╢्рд░ी рд╕ंрдХрдЯрдоोрдЪрди рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рдХे рд╕рдоीрдк рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдиृрд╕िंрд╣ рдХा рдоंрджिрд░ рднी рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рдРрд╕ी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХि рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдпрд╣ рдоूрд░्рддि рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕рдЬी рдХे рддрдк рдПрд╡ं рдкुрдг्рдп рд╕े рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдИ рд╕्рд╡рдпंрднू рдоूрд░्рддि рд╣ै।рдЗрд╕ рдоूрд░्рддि рдоें рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рджाрдПं рд╣ाрде рдоें рднрдХ्рддों рдХो рдЕрднрдпрджाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдПрд╡ं рдмाрдпां рд╣ाрде рдЙрдирдХे рд╣्рд░рджрдп рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХाрд░्рддिрдХ рдХृрд╖्рдг рдЪрддुрд░्рджрд╢ी рдХो рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рд╕ूрд░्рдпोрджрдп рдХे рд╕рдордп рд╡िрд╢ेрд╖ рдЖрд░рддी рдПрд╡ं рдкूрдЬрди рд╕рдоाрд░ोрд╣ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЪैрдд्рд░ рдкूрд░्рдгिрдоा рдХे рджिрди рдпрд╣ां рд╢्рд░ीрд╣рдиुрдоाрди рдЬрдпंрддी рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рд╢्рд░ीрд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдмैрдардХ рдХी рдЭांрдХी рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЪाрд░ рджिрди рддрдХ рд░ाрдоाрдпрдг рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рдПрд╡ं рд╕ंрдЧीрдд рд╕рдо्рдоेрд▓рди рд╣ोрддा рд╣ै।
■6. рдмेрдЯ рдж्рд╡ाрд░рдХा рд╣рдиुрдоाрди рджंрдбी рдоंрджिрд░, (рдЧुрдЬрд░ाрдд)::---
рдмेрдЯ рдж्рд╡ाрд░рдХा рд╕े рдЪाрд░ рдоीрд▓ рдХी рджूрд░ी рдкрд░ рдордХрд░ рдз्рд╡рдЬ рдХे рд╕ाрде рдоें рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдоूрд░्рддि рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдкрд╣рд▓े рдордХрд░рдз्рд╡рдЬ рдХी рдоूрд░्рддि рдЫोрдЯी рдеी рдкрд░ंрддु рдЕрдм рджोрдиों рдоूрд░्рддिрдпां рдПрдХ рд╕ी рдКंрдЪी рд╣ो рдЧрдИ рд╣ैं। рдЕрд╣िрд░ाрд╡рдг рдиे рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдо рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдХो рдЗрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЫिрдкा рдХрд░ рд░рдЦा рдеा।
рдЬрдм рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рд╢्рд░ीрд░ाрдо-рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдХो рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдП, рддрдм рдЙрдирдХा рдордХрд░рдз्рд╡рдЬ рдХे рд╕ाрде рдШोрд░ рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ। рдЕंрдд рдоें рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдиे рдЙрд╕े рдкрд░ाрд╕्рдд рдХрд░ рдЙрд╕ी рдХी рдкूंрдЫ рд╕े рдЙрд╕े рдмांрдз рджिрдпा। рдЙрдирдХी рд╕्рдоृрддि рдоें рдпрд╣ рдоूрд░्рддि рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рдХुрдЫ рдзрд░्рдо рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рдордХрд░рдз्рд╡рдЬ рдХो рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХा рдкुрдд्рд░ рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЬрди्рдо рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХे рдкрд╕ीрдиे рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ рдордЫрд▓ी рд╕े рд╣ुрдЖ рдеा।
■7. рдоेрд╣ंрджीрдкुрд░ рдмाрд▓ाрдЬी рдоंрджिрд░, рдоेрд╣ंрджीрдкुрд░, (рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди) ::---
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рджौрд╕ा рдЬिрд▓े рдХे рдкाрд╕ рджो рдкрд╣ाрдбिреЯों рдХे рдмीрдЪ рдмрд╕ा рд╣ुрдЖ рдоेрд╣ंрджीрдкुрд░ рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдЬрдпрдкुрд░-рдмांрджीрдХुрдИ-рдмрд╕ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЬрдпрдкुрд░ рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 65 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рджूрд░ рд╣ै। рджो рдкрд╣ाрдбिреЯों рдХे рдмीрдЪ рдХी рдШाрдЯी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд╕े рдШाрдЯा рдоेрд╣ंрджीрдкुрд░ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬрдирд╢्рд░ुрддि рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдХрд░ीрдм 1 рд╣рдЬाрд░ рд╕ाрд▓ рдкुрд░ाрдиा рд╣ै। рдпрд╣ां рдкрд░ рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рд╡िрд╢ाрд▓ рдЪрдЯ्рдЯाрди рдоें рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдЖрдХृрддि рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдЙрднрд░ рдЖрдИ рдеी। рдЗрд╕े рд╣ी рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЗрдирдХे рдЪрд░рдгों рдоें рдЫोрдЯी рд╕ी рдХुрдг्рдбी рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЬрд▓ рдХрднी рд╕рдоाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рддрдеा рдпрд╣ाँ рдХे рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдХाрдлी рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдПрд╡ं рдЪрдордд्рдХाрд░िрдХ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा рдЗрд╕ी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рди рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдоें рдмрд▓्рдХि рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ै। рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдоुрдЧрд▓ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХो рддोрдбрдйे рдХे рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдпाрд╕ рд╣ुрдП рдкрд░ंрддु рдЪрдордд्рдХाрд░ी рд░ूрдк рд╕े рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдХो рдХोрдИ рдиुрдХрд╕ाрди рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ।
рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд╣ै рдХि рдпрд╣ां рдКрдкрд░ी рдмाрдзाрдУं рдХे рдиिрд╡ाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЖрдиे рд╡ाрд▓ों рдХा рддांрддा рд▓рдЧा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдоंрджिрд░ рдХी рд╕ीрдоा рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ी рдКрдкрд░ी рд╣рд╡ा рд╕े рдкीрдбि़рдд рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдЭूрдордиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं рдФрд░ рд▓ोрд╣े рдХी рд╕ांрдХрд▓ों рд╕े рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╣ी рдоाрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдоाрд░ рд╕े рддंрдЧ рдЖрдХрд░ рднूрдд рдк्рд░ेрддाрджि рд╕्рд╡рдд: рд╣ी рдмाрд▓ाрдЬी рдХे рдЪрд░рдгों рдоें рдЖрдд्рдорд╕рдорд░्рдкрдг рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं।
■8. рдбुрд▓्рдпा рдоाрд░ुрддि, рдкूрдиा, (рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░) ::---
рдкूрдиा рдХे рдЧрдгेрд╢рдкेрда рдоें рд╕्рдеिрдд рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдХाрдлी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рд╢्рд░ीрдбुрд▓्рдпा рдоाрд░ुрддि рдХा рдоंрджिрд░ рд╕ंрднрд╡рдд: 350 рд╡рд░्рд╖ рдкुрд░ाрдиा рд╣ै। рд╕ंрдкूрд░्рдг рдоंрджिрд░ рдкрдд्рдерд░ рдХा рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдпрд╣ рдмрд╣ुрдд рдЖрдХрд░्рд╖рдХ рдФрд░ рднрд╡्рдп рд╣ै। рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рдбुрд▓्рдпा рдоाрд░ुрддि рдХी рдоूрд░्рддि рдПрдХ рдХाрд▓े рдкрдд्рдерд░ рдкрд░ рдЕंрдХिрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рдпрд╣ рдоूрд░्рддि рдкांрдЪ рдлुрдЯ рдКंрдЪी рддрдеा рдвाрдИ рд╕े рддीрди рдлुрдЯ рдЪौрдб़ी рдЕрдд्рдпंрдд рднрд╡्рдп рдПрд╡ं рдкрд╢्рдЪिрдо рдоुрдЦ рд╣ै। рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдЗрд╕ рдоूрд░्рддि рдХी рджाрдИं рдУрд░ рд╢्рд░ीрдЧрдгेрд╢ рднрдЧрд╡ाрди рдХी рдПрдХ рдЫोрдЯी рд╕ी рдоूрд░्рддि рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рдЗрд╕ рдоूрд░्рддि рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╢्рд░ीрд╕рдорд░्рде рд░ाрдорджाрд╕ рд╕्рд╡ाрдоी рдиे рдХी рдеी, рдРрд╕ी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै। рд╕рднा рдоंрдбрдк рдоें рдж्рд╡ाрд░ рдХे рдаीрдХ рд╕ाрдордиे рдЫрдд рд╕े рдЯंрдЧा рдПрдХ рдкीрддрд▓ рдХा рдШंрдЯा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рд╢рдХ рд╕ंрд╡рдд् 1700 рдЕंрдХिрдд рд╣ै।
■9. рд╢्рд░ी рдХрд╖्рдЯрднंрдЬрди рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рд╕ाрд░ंрдЧрдкुрд░, (рдЧुрдЬрд░ाрдд) ::---
рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж-рднाрд╡рдирдЧрд░ рд░ेрд▓рд╡े рд▓ाрдЗрди рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдмोрдЯाрдж рдЬंрдХ्рд╢рди рд╕े рд╕ाрд░ंрдЧрдкुрд░ рд▓рдЧрднрдЧ 12 рдоीрд▓ рджूрд░ рд╣ै। рдпрд╣ां рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоाрд░ुрддि рдк्рд░рддिрдоा рд╣ै। рдорд╣ाрдпोрдЧिрд░ाрдЬ рдЧोрдкाрд▓ाрдиंрдж рд╕्рд╡ाрдоी рдиे рдЗрд╕ рд╢िрд▓ा рдоूрд░्рддि рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рд╡िрдХ्рд░рдо рд╕ंрд╡рдд् 1905 рдЖрд╢्рд╡िрди рдХृрд╖्рдг рдкंрдЪрдоी рдХे рджिрди рдХी рдеी। рдЬрдирд╢्рд░ुрддि рд╣ै рдХि рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдХे рд╕рдордп рдоूрд░्рддि рдоें рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдЖрд╡ेрд╢ рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдпрд╣ рд╣िрд▓рдиे рд▓рдЧी। рддрднी рд╕े рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХो рдХрд╖्рдЯрднंрдЬрди рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдиाрд░ाрдпрдг рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рд╣ै।

■10. рдпंрдд्рд░ोрдж्рдзाрд░рдХ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рд╣ंрдкी, (рдХрд░्рдиाрдЯрдХ) ::---
рдмेрд▓्рд▓ाрд░ी рдЬिрд▓े рдХे рд╣ंрдкी рдиाрдордХ рдирдЧрд░ рдоें рдПрдХ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХो рдпंрдд्рд░ोрдж्рдзाрд░рдХ рд╣рдиुрдоाрди рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХे рдорддाрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдк्рд░ाрдЪीрди рдХिрд╖्рдХिंрдзा рдирдЧрд░ी рд╣ै। рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рд░ाрдоाрдпрдг рд╡ рд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рдоें рдЗрд╕ рд╕्рдеाрди рдХा рд╡рд░्рдгрди рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд╕ंрднрд╡рддрдпा рдЗрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдХिрд╕ी рд╕рдордп рд╡ाрдирд░ों рдХा рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдеा। рдЖрдЬ рднी рдпрд╣ां рдЕрдиेрдХ рдЧुрдлाрдПं рд╣ैं। рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдирд╡рдоी рдХे рджिрди рд╕े рд▓ेрдХрд░ рддीрди рджिрди рддрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рдЙрдд्рд╕рд╡ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।


■11. рдЧिрд░рдЬाрдмंрдз рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ – рд░рддрдирдкुрд░ – (рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ) ::--
рдмिрд▓ाрд╕рдкुрд░ рд╕े 25 рдХि. рдоी. рджूрд░ рдПрдХ рд╕्рдеाрди рд╣ै рд░рддрдирдкुрд░। рдЗрд╕े рдорд╣ाрдоाрдпा рдирдЧрд░ी рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рджेрд╡рд╕्рдеाрди рдкूрд░े рднाрд░рдд рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдоुрдЦ्рдп рд╡рдЬрд╣ рдоां рдорд╣ाрдоाрдпा рджेрд╡ी рдФрд░ рдЧिрд░рдЬाрдмंрдз рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХा рдоंрджिрд░ рд╣ै। рдЦाрд╕ рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдпрд╣ рдЕрдХेрд▓ा рдРрд╕ा рдоंрджिрд░ рд╣ै рдЬрд╣ां рд╣рдиुрдоाрди рдиाрд░ी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд╣ैं। рдЗрд╕ рджрд░рдмाрд░ рд╕े рдХोрдИ рдиिрд░ाрд╢ рдирд╣ीं рд▓ौрдЯрддा। рднрдХ्рддों рдХी рдордиोрдХाрдордиा рдЕрд╡рд╢्рдп рдкूрд░ी рд╣ोрддी рд╣ै।
■12. рдЙрд▓рдЯे рд╣рдиुрдоाрди рдХा рдоंрджिрд░, рд╕ाँрд╡рд░े, рдЗंрджौрд░ (рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢) ::---
рднाрд░рдд рдХी рдзाрд░्рдоिрдХ рдирдЧрд░ी рдЙрдЬ्рдЬैрди рд╕े рдХेрд╡рд▓ 30 рдХिрдоी рджूрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै рдпрд╣ рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕्рдеाрди рдЬрд╣ाँ рднрдЧрд╡ाрди рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдЙрд▓्рдЯे рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬा рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рд╕ाँрд╡рд░े рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХो рдХрдИ рд▓ोрдЧ рд░ाрдоाрдпрдг рдХाрд▓ рдХे рд╕рдордп рдХा рдмрддाрддे рд╣ैं। рдоंрджिрд░ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╣рдиुрдоाрди рдХी рдЙрд▓рдЯे рдоुрдЦ рд╡ाрд▓ी рд╕िंрджूрд░ рд╕े рд╕рдЬी рдоूрд░्рддि рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ै। рд╕ांрд╡ेрд░ рдХा рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рд╣рдиुрдоाрди рднрдХ्рддों рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рд╣ै рдпрд╣ाँ рдЖрдХрд░ рднрдХ्рдд рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдЕрдЯूрдЯ рднрдХ्рддि рдоें рд▓ीрди рд╣ोрдХрд░ рд╕рднी рдЪिंрддाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рдРрд╕े рднрдХ्рдд рдХा рд░ूрдк рд╣ै рдЬो рднрдХ्рдд рд╕े рднрдХ्рддि рдпोрдЧ्рдп рд╣ो рдЧрдпा। 
рдЙрд▓рдЯे рд╣рдиुрдоाрди рдХрдеा :-
рднрдЧрд╡ाрди рд╣рдиुрдоाрди рдХे рд╕рднी рдоंрджिрд░ों рдоें рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рд╕рднी рдХा рдз्рдпाрди рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЦींрдЪрддा рд╣ै। рд╕ाँрд╡ेрд░ рдХे рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдПрдХ рдХрдеा рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ै। рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЬрдм рд░ाрдоाрдпрдг рдХाрд▓ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рд░ाрдо рд╡ рд░ाрд╡рдг рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ो рд░рд╣ा рдеा, рддрдм рдЕрд╣िрд░ाрд╡рдг рдиे рдПрдХ рдЪाрд▓ рдЪрд▓ी. рдЙрд╕рдиे рд░ूрдк рдмрджрд▓ рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХो рд░ाрдо рдХी рд╕ेрдиा рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рдЬрдм рд░ाрдд्рд░ि рд╕рдордп рд╕рднी рд▓ोрдЧ рд╕ो рд░рд╣े рдеे,рддрдм рдЕрд╣िрд░ाрд╡рдг рдиे рдЕрдкрдиी рдЬाрджुрдИ рд╢рдХ्рддि рд╕े рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдПрд╡ं рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдЬी рдХो рдоूрд░्рдЫिрдд рдХрд░ рдЙрдирдХा рдЕрдкрд╣рд░рдг рдХрд░ рд▓िрдпा। рд╡рд╣ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдкाрддाрд▓ рд▓ोрдХ рдоें рд▓े рдЬाрддा рд╣ै। рдЬрдм рд╡ाрдирд░ рд╕ेрдиा рдХो рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рддो рдЪाрд░ों рдУрд░ рд╣рдбрдХंрдк рдордЪ рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рднी рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдкрд░ рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рднрдЧрд╡ाрди рд░ाрдо рд╡ рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдЬी рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдкाрддाрд▓ рд▓ोрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡рд╣ां рдкрд░ рдЕрд╣िрд░ाрд╡рдг рд╕े рдпुрдж्рдз рдХрд░рдХे рдЙрд╕рдХा рд╡рдз рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं рддрдеा рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдПрд╡ं рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдЬी рдХे рдк्рд░ाँрдгों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ें рдкाрддाрд▓ рд╕े рдиिрдХाрд▓ рдХрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдмाрд╣рд░ рд▓े рдЖрддे рд╣ैं। рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХी рдпрд╣ी рд╡рд╣ рд╕्рдеाрди рдеा рдЬрд╣ाँ рд╕े рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдкाрддाрд▓ рд▓ोрдХ рдХी рдФрд░ рдЧрдП рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХे рдкाँрд╡ рдЖрдХाрд╢ рдХी рдУрд░ рддрдеा рд╕рд░ рдзрд░рддी рдХी рдУрд░ рдеा рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рдЙрдирдХे рдЙрд▓्рдЯे рд░ूрдк рдХी рдкूрдЬा рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
■13. рдк्рд░ाрдЪीрди рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рдХрдиॉрдЯ рдк्рд▓ेрд╕, (рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी) :--
рдпрд╣ां рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХाрд▓ीрди рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдПрдХ рдк्рд░ाрдЪीрди рдоंрджिрд░ рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рд╕्рд╡ंрдпрдо्рднू рд╣ैं। рдмाрд▓рдЪрди्рдж्рд░ рдЕंрдХिрдд рд╢िрдЦрд░ рд╡ाрд▓ा рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рдЖрд╕्рдеा рдХा рдорд╣ाрди рдХेंрдж्рд░ рд╣ै। рджिрд▓्рд▓ी рдХा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдиाрдо рдЗंрдж्рд░рдк्рд░рд╕्рде рд╢рд╣рд░ рд╣ै, рдЬो рдпрдоुрдиा рдирджी рдХे рддрдЯ рдкрд░ рдкांрдбрд╡ों рдж्рд╡ाрд░ा рдорд╣ाрднाрд░рдд-рдХाрд▓ рдоें рдмрд╕ाрдпा рдЧрдпा рдеा। рддрдм рдкांрдбрд╡ рдЗंрдж्рд░рдк्рд░рд╕्рде рдкрд░ рдФрд░ рдХौрд░рд╡ рд╣рд╕्рддिрдиाрдкुрд░ рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХрд░рддे рдеे। рдпे рджोрдиों рд╣ी рдХुрд░ु рд╡ंрд╢ рд╕े рдиिрдХрд▓े рдеे। рд╣िрди्рджू рдоाрди्рдпрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдкांрдбрд╡ों рдоें рдж्рд╡िрддीрдп рднीрдо рдХो рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рднाрдИ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рджोрдиों рд╣ी рд╡ाрдпु-рдкुрдд्рд░ рдХрд╣े рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗंрдж्рд░рдк्рд░рд╕्рде рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд╕рдордп рдкांрдбрд╡ों рдиे рдЗрд╕ рд╢рд╣рд░ рдоें рдкांрдЪ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдеी। рдпे рдоंрджिрд░ рдЙрди्рд╣ीं рдкांрдЪ рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै।
■14. рд╢्рд░ी рдмाрд▓ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рдЬाрдордирдЧрд░, (рдЧुрдЬрд░ाрдд) :-
рд╕рди् 1540 рдоें рдЬाрдордирдЧрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕्рдеाрдкिрдд рдпрд╣ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдЧौрд░рд╡ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╕рди् 1964 рд╕े “рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдзुрдиी” рдХा рдЬाрдк рд▓рдЧाрддाрд░ рдЪрд▓рддा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХा рдиाрдо рдЧिрдиीрдЬ़ рдмुрдХ рдСрдл рд╡рд░्рд▓्рдб рд░िрдХॉрд░्рдб्рд╕ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।




■15. рдорд╣ाрд╡ीрд░ рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░, рдкрдЯрдиा, (рдмिрд╣ाрд░) ::---
рдкрдЯрдиा рдЬंрдХ्рд╢рди рдХे рдаीрдХ рд╕ाрдордиे рдорд╣ाрд╡ीрд░ рдоंрджिрд░ рдХे рдиाрдо рд╕े рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдоंрджिрд░ рд╣ै। рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдоें рдоाँ рд╡ैрд╖्рдгों рджेрд╡ी рдоंрджिрд░ рдХे рдмाрдж рдпрд╣ाँ рд╣ी рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЪреЭाрд╡ा рдЖрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдорд╣ाрд╡ीрд░ рдХैंрд╕рд░ рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдорд╣ाрд╡ीрд░ рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдп рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓, рдорд╣ाрд╡ीрд░ рдЖрд░ोрдЧ्рдп рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рддрдеा рдЕрди्рдп рдмрд╣ुрдд рд╕े рдЕрдиाрдеाрд▓рдп рдПрд╡ं рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдЪрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं। рдпрд╣ाँ рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рд╕ंрдХрдЯрдоोрдЪрди рд░ूрдк рдоें рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं।

■16. рд╢्рд░ी рдкंрдЪрдоुрдЦ рдЖंрдЬрдиेрдпрд░ рд╣рдиुрдоाрди, ( рддрдоिрд▓рдиाрдбू) ::---
рддрдоिрд▓рдиाрдбू рдХे рдХुрдо्рдмрдХोрдирдо рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╢्рд░ी рдкंрдЪрдоुрдЦी рдЖंрдЬрдиेрдпрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी (рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी) рдХा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдордирднाрд╡рди рдорда рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी “рдкंрдЪрдоुрдЦ рд░ूрдк” рдоें рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै, рдЬो рдЕрдд्рдпंрдд рднрд╡्рдп рдПрд╡ं рджрд░्рд╢рдиीрдп рд╣ै।
рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдХрдеाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬрдм рдЕрд╣िрд░ाрд╡рдг рддрдеा рдЙрд╕рдХे рднाрдИ рдорд╣िрд░ाрд╡рдг рдиे рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдЬी рдХो рд▓рдХ्рд╖्рдордг рд╕рд╣िрдд рдЕрдЧрд╡ा рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा, рддрдм рдк्рд░рднु рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХो рдвूँрдв़рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдиे рдкंрдЪрдоुрдЦ рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рдЗрд╕ी рд╕्рдеाрди рд╕े рдЕрдкрдиी рдЦोрдЬ рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХी рдеी। рдФрд░ рдлिрд░ рдЗрд╕ी рд░ूрдк рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрди рдЕрд╣िрд░ाрд╡рдг рдФрд░ рдорд╣िрд░ाрд╡рдг рдХा рд╡рдз рднी рдХिрдпा рдеा। рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХे рдкंрдЪрдоुрдЦ рд░ूрдк рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рд╕े рдордиुрд╖्рдп рд╕ाрд░े рджुрд╕्рддрд░ рд╕ंрдХрдЯों рдПрд╡ं рдмंрдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
■17. рд╢्рд░ी рдХाрд▓े  рд╣рдиुрдоाрди, ( рдЬрдпрдкुрд░ -рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди ) ::---
рдЬрдпрдкुрд░ рдоें рдХाрд▓े рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдПрдХ рдоूрд░्рддि рдЪांрджी рдХी рдЯрдХрд╕ाрд▓ рдХे рдкाрд╕ рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдЬрд▓рдорд╣рд▓ рдХे рдирдЬрджीрдХ рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдЖрдоेрд░ рдХे рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рд╢рд╣рд░ рдХे рдоुрдЦ्рдп рд╕ांрдЧाрдиेрд░ी рдЧेрдЯ рдХे рднीрддрд░ рд░рдХ्рд╖рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд▓े рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХी рдкूрд░्рд╡рдоुрдЦी рдк्рд░рддिрдоा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рд╡ाрдИ рдеी।
рдоंрджिрд░ рд╕े рдЬुрдб़ी рдкौрд░ाрдгिрдХ рдоाрди्рдпрддा
- рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдиे рдЕрдкрдиी рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рд╕ूрд░्рдп рднрдЧрд╡ाрди рд╕े рдЧुрд░ु рджрдХ्рд╖िрдгा рд▓ेрдиे рдХी рдмाрдд рдХрд╣ी।
- рд╕ूрд░्рдпрджेрд╡ рдиे рдХрд╣ा, рдоेрд░ा рдкुрдд्рд░ рд╢рдиिрджेрд╡ рдоेрд░ी рдоेрд░ी рдмाрдд рдирд╣ीं рдоाрдирддा рд╣ै। рдпрджि рддुрдо рдЙрд╕े рдоेрд░े рдкाрд╕ рд▓ा рджो рддो рдоैं рдЙрд╕े рдЧुрд░ुрджрдХ्рд╖िрдгा рд╕рдордЭूंрдЧा।
- рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдЬрдм рд╢рдиिрджेрд╡ рдХो рд▓ेрдиे рдЧрдП рддो рд╢рдиि рдиे рдХ्рд░ोрдзिрдд рд╣ोрдХрд░ рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдкрд░ рдХुрджृрд╖्рдЯि рдбाрд▓ी, рдЬिрд╕рд╕े рдЙрдирдХा рд░ंрдЧ рдХाрд▓ा рд╣ो рдЧрдпा।
- рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рднी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рд╢рдиिрджेрд╡ рдХो рдкрдХрдб़рдХрд░ рд╕ूрд░्рдпрджेрд╡ рдХे рдкाрд╕ рд▓े рдЖрдП।
- рдЧुрд░ुрднрдХ्рддि рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдХрд░ рд╢рдиिрджेрд╡ рдиे рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХो рд╡рдЪрди рджिрдпा рдХि рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рд╢рдиिрд╡ाрд░ рдХो рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░ेрдЧा рдЙрд╕ рдкрд░ рдоेрд░ी рд╡рдХ्рд░рджृрд╖्рдЯि рдХा рдХोрдИ рдЕрд╕рд░ рдирд╣ीं рдкрдб़ेрдЧा।
■18 . рдкрдЮ्рдЪрдоुрдЦी  рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдорди्рджिрд░ ( рдХाрдирдкुрд░  ) ::---

рдХाрдирдкुрд░ рдоें рдкंрдЪрдоुрдЦी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдоंрдж‌िрд░ рд╣ै। рдХрд╣рддे рд╣ैं рдпрд╣ां рд╣рдиुрдоाрди рдХा рд▓рд╡рдХुрд╢ рд╕े рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдеा‌। рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдиे рдЬрдм рдпрд╣ рдЬाрди рд▓‌िрдпा рдХ‌ि рд▓рд╡рдХुрд╢ рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрди्рдж्рд░ рдЬी рдХे рдкुрдд्рд░ рд╣ैं рддрдм рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдпुрдж्рдз рдоें рд╣ाрд░ рдЧрдП। рдоाрддा рд╕ीрддा рдиे рдЬрдм рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХो рдмंрдзрди рдоें рджेрдЦा рддो рдмंрдзрди рдоुрдХ्рддрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд▓рдб्рдбूрдУं рдХा рднोрдЧ рд▓рдЧाрдпा। рдХрд╣рддे рд╣ैं рддрднी рд╕े рдпрд╣ां рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХो рд▓рдб्рдбू рдХा рднोрдЧ рд▓рдЧाрдиे рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ी рд╕े рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рднрдХ्рддों рдкрд░ рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдХрд░ рдЙрдирдХी рдоुрд░ाрджें рдкूрд░ी рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं।
■19  . рдЙрд▓рдЯे  рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдорди्рджिрд░ ( рдЗंрджौрд░ рдо рдк्рд░   ) ::---
рдкूрд░ी рджुрди‌िрдпा рдоें рдЕрдиोрдЦा рдЗंрджौрд░ рдоें рд╕्‍рде‌िрдд рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдпрд╣ рдоंрдж‌िрд░ рд╣ै। рдпрд╣ां рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рд╕‌िрд░ рдиीрдЪे рдФрд░ рдкैрд░ рдКрдкрд░ рд╣ै рдЗрд╕рд▓‌िрдП рдпрд╣ рдЙрд▓рдЯे рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХ‌ि рдЕрд╣‌िрд░ाрд╡рдг рд╕े рднрдЧрд╡ाрди рд░ाрдо рдФрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓‌िрдП рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдиे рдпрд╣ीं рд╕े рдкाрддाрд▓ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХ‌िрдпा рдеा। рдЗрд╕рд▓‌िрдП рдЬрдоीрди рдХी рдУрд░ рдЗрдирдХा рд╕‌िрд░ рд╣ै। рдЗрд╕ рдоंрдж‌िрд░ рдХी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХ‌ि рддीрди рдпा рдкांрдЪ рдоंрдЧрд▓рд╡ाрд░ рдпрд╣ां рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рд╕े рднрдХ्рдд рдХी рдордиोрдХाрдордиा рдкूрд░ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрд╣ां рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХो рд▓ंрдЧोрдЯा рдЪрдв़ाрдиे рдХी рднी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै।
■2 0  . рдЬाрдо рд╕ाрд╡рд▓ी рдХे рдЪрдордд्рдХाрд░ी  рд╣рдиुрдоाрди  рдорди्рджिрд░ ( рд╕ोрд╕рд░  рдЫिंрджрд╡ाреЬा рдо рдк्рд░   ) ::---
рдЪрдордд्рдХाрд░िрдХ рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ ,рдЬाрдо рд╕ांрд╡рд▓ी рд╢्рд░ृрджрдзा рдФрд░ рдЖрд╕्рдеा рдХा рдХेрди्рдж्рд░ рд╣ैं , "рд╕्рд╡рдпं рднू " рд╢्рд░ी. рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рд▓ेрдЯी рд╣ुрдИ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं । рд╕्рд╡рдпंрднू " рд╢्рд░ी. рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдоूрд░्рддि рдХрдм рдФрд░ рдХिрд╕рдиे рд╕्рдеाрдкिрдд рдХी рд╣ैं , рдЗрд╕рдХा рдХोрдИ рдк्рд░рдоाрдг рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдирд╣ी рд╣ैं । рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдоें резрежреж рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдоंрджिрд░ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдкीрдкрд▓ рдХे рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдиिрдЪे рд╢्рд░ी рдорд╣ाрд╡ीрд░ рд╣рдиुрдоाрди рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдоिрд▓рддा рд╣ैं । рдмुрдЬुрд░्рдЧ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдЬрдиों рдХी рдЖрд╕्рдеा рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рд╡рдпंрднू рд╢्рд░ी. рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдоूрд░्рддि рдкूрд░्рд╡ рдоें рд╕ीрдзी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЦреЬी рд╣ुрдИ рдеी , рдХुрдЫ рд▓ोрдЧों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоूрд░्рддि рдХे рдиीрдЪे рдЧुрдк्рдд рдзрди рдЫिрдкा рд╣ोрдиे рдХे рд╕ंрджेрд╣ рдХे рдХाрд░рдг рдоूрд░्рддि рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рддрдм рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рд╕्рд╡рддः рд▓ेрдЯ рдЧрдИ рдФрд░ реиреж-реиреж рдШोреЬो рдФрд░ рдмैрд▓ों рд╕े рдЦींрдЪрдиे рдкрд░ рднी рдоूрд░्рддि рдХो рд╣िрд▓ा рдирд╣ीं рд╕рдХे । 
рдкौрд░ाрдгिрдХ рдХрдеाрдУ рдПрд╡ं рдоाрди्рдпрддाрдУ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдоाрдпрдг рдХाрд▓ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдФрд░ рд░ाрд╡рдг рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдоेрдШрдиाрде рдиे рдЬрдм рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдЬी рдХो рд╢рдХ्рддि рдмाрдг рд╕े рдоूрд░्рдЫिрдд рдХिрдпा рддрдм рд╕ंрдЬीрд╡рдиी рдмूрдЯी рд╕े рднрд░ा рд╕ुрдоेрд░ु рдкрд░्рд╡рдд рд╣िрдоाрд▓рдп рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЬा рд░рд╣े рдеे рддрдм рдЬाрдо рд╕ांрд╡рд▓ी рд╕्рдеिрдд рдкीрдкрд▓ рдХे рдкेреЬ рдХे рдиीрдЪे рд╡िрд╢्рд░ाрдо рд╣ेрддू рд░ुрдХрдиे рдХी рднी рдЬрди рдХрдеाрдПं рдк्рд░рдЪрд▓рди рд╣ैं , рдПрдХ рдЕрди्рдп рдХрдеा рднी рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ै рдХि , рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХाрд▓ рдоें рдЗрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╢्рд░ी. рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдиे рднीрдо рдХा рдЧрд░्рд╡рд╣рд░рдг рдХिрдпा рдеा । 
рдЪрдордд्рдХाрд░िрдХ рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдоंрджिрд░ рдЪрдордд्рдХाрд░ों рдХे рдХाрд░рдг рд╢्рд░рдж्рдзाрд▓ुрдУं рдХे рдЖрд╕्рдеा рдХा рдХेंрдж्рд░ рд╣ैं , рдЬрд╣ां рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░рдж्рдзाрд▓ुрдУं рдФрд░ рднрдХ्рддों рдЬрдиों рдХी рд╣рд░ рдордиोрдХाрдордиा рдкूрд░्рдг рд╣ोрддी рд╣ैं , рдФрд░ рдЕрд╕ाрдз्рдп рд░ोрдЧ рдХैंрд╕рд░ ,рд▓рдХрд╡ा,рдоाрдирд╕िрдХ рд░ोрдЧी , рдк्рд░ेрдд рдмाрдзा рд╕े рдЧ्рд░рд╕िрдд рд░ोрдЧी рдЪрдордд्рдХाрд░िрдХ рд╢्рд░ी рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХी рдХृрдкा рд╕े рдХुрдЫ рд╣ी рд╕рдордп рдоें рдаीрдХ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं, рдРрд╕ी рд▓ोрдЧों рдХी рдЖрд╕्рдеा рд╣ैं ।
****************[ рдЬрдп рд╣рдиुрдоाрди ]****************